Wernisaż wystawy "Pasteliści razem"

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie oraz Stowarzyszenie Pastelistów Polskich zapraszają na wernisaż wystawy „Pasteliści razem”, który odbędzie się 4 października, o godz. 18.00.

Stowarzyszenie Pastelistów Polskich istnieje od dwudziestu dziewięciu lat, skupia artystów profesjonalnych z całej Polski, którzy w większości są też zrzeszeni w różnych okręgach ZPAP i dla których technika pastelu jest ważną formą ekspresji często wiodącą. By kontynuować dotychczasowe prezentacje i promocje malarstwa pastelowego Stowarzyszenie Pastelistów Polskich od 2020 roku organizuje cykl wystaw „Pasteliści” (2021)  „Pasteliści na bis” (2022) „Pasteliści spójna różnorodność” (2023) oraz cykl tegoroczny „Pasteliści razem”. Wystawy nie mają charakteru konkursu, ale przeglądu aktualnych kierunków i przemian zachodzących w współczesnej sztuce polskiej. Prezentujemy prace wyróżniające i charakterystyczne dla twórczości artystów pochodzące z różnych okresów, ale większość z nas przygotowuje nowe prace na nasze coroczne wystawy. Czas powstania prac jak i tematyka pasteli jest różnorodna. Możemy zobaczyć pejzaże, portrety, zwierzęta, architekturę, prace abstrakcyjne wykonane różnymi technikami pastelowymi.

Wystawy SPP dowodzą jakie niezwykłe możliwości kryje pastel, jak fantastyczne umiejętności warsztatowe pokazują artyści, to doskonała wędrówka po różnorodności technicznej kredki. Pokazujemy profesjonalizm warsztatowy, bogactwo wyobraźni. Można zachwycić się mistrzowskim wykonaniem, zaskakującym tematem i smakować wspaniale barwy pasteli, różnorodność jest atutem naszych wystaw. Łączącym elementem technika i format. Cieszą nas reakcje publiczności tej nowej i tej, dla której ta technika nie jest obca. Wystawy nie pozostawały obojętne dla widza, co udowodniły wernisaże, gdzie pojawiały się pytania o technikę jak i gratulacje za wysoką jakość artystyczną.

Podziwiajmy zatem kunszt i talent artystów, którzy szczególnie upodobali sobie tę technikę.

Bernadetta Stępień

Prezes Stowarzyszenia Pastelistów Polskich

 

pastel

farba w postaci cienkich, miękkich pałeczek uformowanych z pigmentów, kredy, gipsu i małej ilości spoiwa; także technika malarska posługująca się tymi farbami (mająca charakter pośredni między rysunkiem a malarstwem) oraz kompozycja wykonana w tej technice; (Słownik Języka Polskiego PWN)

Na początku był … +pastel?

Od zarania dziejów człowiek zostawiał twórcze ślady. Brał z otoczenia materiały wyróżniające się barwą np. węgiel, skałę kredową, glinę czerwoną, żółtą, barwne ziemie i rośliny.

Nauczył się ucierać skały, uzyskiwać nowe pigmenty wykorzystując ogień i inne reakcje chemiczne. Żeby ułatwić sobie pracę dodawał najczęściej wodę jako spoiwo, wyrabiał jak ciasto i dzielił na małe porcje. Po wyschnięciu otrzymywał wielobarwne bryłki, które rozcierał na skalnych ścianach i innych podłożach.
Ale skąd to słowo „pastel”?

Starożytni Grecy używali słowa “πάστη” /pasté /, oznaczającego mieszankę mąki i wody.

„Pasta dentaria” (pasta do zębów) i „pasta vericulata” (makaron spaghetti) to już łacińskie określenia używane w Cesarstwie Rzymskim.
W łacinie średniowiecznej słowem „pastellum” określano urzet barwierski – roślinę używaną
do produkcji niebieskiego pigmentu w formie kul ulepionych ze zmielonych liści.

Oksytania (południowa Francja) od XII wieku  bogaciła się na produkcji tej rośliny. W języku oksytańskim używano słowa „pastel”. W XVII wieku urzet wyparły bryłki Indygo, wydajniejszego pigmentu sprowadzanego z Indii.

Artyści średniowiecza i renesansu używali suchych pigmentów do wykonywania szkiców
i podmalówek do obrazów malowanych techniką temperową lub olejną.

Leonardo da Vinci w swoim zbiorze rysunków i pism Codex Atlanticus słowami: „...nowa technika malowania różnymi suchymi farbami …” zacytował francuskiego artystę Jeana Perréala, który w 1499 roku odwiedził Mediolan.

W 1569 r. Benvenuto Cellini jako pierwszy opisał produkcję pasteli:
„Pastele (ciasteczka) wielkości pióra do pisania, zrobione z białego ołowiu (tlenek ołowiu)
z odrobiną gumy arabskiej”.

Technika pastelu pozwalała na szybkie nakładanie barw i delikatnych przejść tonalnych
co wykorzystali w malowaniu portretów artyści epoki baroku. Charles Le Brun portretował pastelami samego króla Francji Ludwika XIV. Joseph Vivien w 1701 r. został przyjęty
do Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby w Paryżu jako „malarz pasteli”.

Wiek XVIII to rozkwit pastelu jako samodzielnej techniki malarskiej. Szczególną rolę odegrała wenecka malarka Rosalba Carriera. Dzięki swoim pastelom została doceniona przez rzymską Akademię Świętego Łukasza i przyjęta do Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby
w Paryżu. Jej obrazy były kolekcjonowane przez arystokratów i władców z całej Europy.
Jean-Baptiste Chardin wprowadził do pastelu martwą naturę i wnętrza. Pastelami malowali również

Francois Boucher i Maurice-Quentin de La Tour.

W związku z dużym zapotrzebowaniem w roku 1720 powstał w Paryżu pierwszy warsztat produkujący pastele, działający do dzisiaj pod nazwą „La Maison du Pastel”- marka „”Henri Roche.
Od  1780 r. działa manufaktura „Girault” a od 1887 „Sennelier.

Do najważniejszych XIX-wiecznych malarzy wykorzystujących pastel należą  Jean-François Millet,  Édouard Manet, James McNeilla Whistler, Edgar Degas, Auguste Renoir, Henri de Toulouse-Lautrec, Odilon Redon, Gustave Moreau oraz na przełomie wieków Pierre Bonnard, Mary Cassatt.

Najstarszym stowarzyszeniem pastelistów jest  „The Pastel Society” organizacja założona
w 1898 r. w Londynie. W 1949 roku Henri Sennelier stworzył dla Pabla Picassa pierwszą profesjonalną pastelę olejną.
W Polsce w technice pastelu tworzyli m.in. Jerzy Eleuter-Siemiginowski, król Stanisław Leszczyński,  Stanisław Ignacy Witkiewicz, Stanisław Wyspiański, Leon Wyczółkowski.
Wiek XX oraz historia pastelu polskiego zasługują na osobne opracowanie.

Dziękuję za kilka chwil poświęconych pastelowi. Przed Państwem kulturalna i zmysłowa uczta, której źródła ukryte gdzieś w pradziejach wciąż emanują nasączone pigmentowym ciastem.

Opracował Marek Lebdowicz

 

Miejsce ekspozycji: Wypożyczalnia Główna i parter, (prawe i lewe skrzydło)

Termin ekspozycji: 19.08.2024 - 4.11.2024

Wernisaż: 4.10.2024, godz. 18.00