Bezczelna łatwość pięknych wierszy - krakowskie inscenizacje teatralne Balladyny Juliusza Słowackiego

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie zaprasza do obejrzenia wystawy „Bezczelna łatwość pięknych wierszy - krakowskie inscenizacje teatralne Balladyny Juliusza Słowackiego”, która została zorganizowana w związku z ogłoszeniem Balladyny Juliusza Słowackiego jako lektury Narodowego Czytania 2020. Ekspozycja powstała dzięki współpracy WBP w Krakowie z teatrami krakowskimi. Zdjęcia i szkice zaprezentowane na wystawie możemy oglądać dzięki uprzejmości: Teatru Bagatela, Teatru Cracovia, Teatru Graciarnia, Teatru Groteska, Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Teatru STU oraz Marty Mazurkiewicz, która udostępniła fotografie Teatru M.I.S.T.  Aby zaprezentować prawie wszystkie z 27 przedstawień, jakie odbyły się od 1868 do 2020 roku, wykorzystano też materiały ze zbiorów WBP w Krakowie

Jak przypuszczają badacze, na pomysł napisania Balladyny Juliusz Słowacki wpadł jeszcze jesienią 1833 roku. Ludowa i baśniowa wizja Polski przedhistorycznej ma w dramacie związek z koncepcjami Lelewela. Historyk zakładał, że ustrój feudalny był sprzeczny z charakterem Słowian, i że narzucony został szczepom słowiańskim, a wielką rolę odegrał w tym m.in. Kościół rzymski. Słowacki podchwycił tę myśl, a konsekwencją tego było uczynienie Polski ówczesnej, wbrew prawdzie historycznej, krajem chrześcijańskim. Na tle tej baśniowo ujętej rzeczywistości historycznej toczą się wydarzenia przedstawione również według wzorów baśni ludowej - o „Malinach”, „Śpiewającej kości” czy o „Piszczałce oskarżycielce”. Treścią tych opowieści jest śmierć dziewczyny z ręki zawistnej siostry – rywalki. Słowacki nie oparł się bezpośrednio na wątku baśniowym, lecz na balladzie „Maliny” Aleksandra Chodźki, której treść autor zaczerpnął z polskiej, prozaicznej baśni. Twórca Balladyny rozbudował wątek malin składnikami rozmaitego pochodzenia, mickiewiczowskimi i szekspirowskimi, ale także innymi motywami pochodzenia folklorystycznego, jak legenda o koronie Lecha otrzymanej od Scyty, towarzysza „dwóch Magów”, a więc jednego z Trzech Króli betlejemskich. Utwór został napisany w 1834 roku w Genewie, ale drukiem poeta ogłosił go w lipcu 1839 roku.

Prapremiera Balladyny odbyła się 7 marca 1862 roku w Teatrze Skarbkowskim we Lwowie. Wówczas dramat wystawiono na benefis Juliana Wilkoszewskiego grającego Grabca. To źle przygotowane, jednorazowe przedstawienie zakończyło się klęską.

Balladyna jest najczęściej granym dramatem romantycznym, w którym role kobiece kreowały: Antonina Hoffmann, Stanisława Wysocka, Wanda Siemaszkowa (Balladyna), Helena Modrzejewska (Goplana), Maria Przybyłko-Potocka (Alina).

Ostatnia, najnowsza krakowska premiera przedstawienia dramatu Juliusza Słowackiego miało miejsce 7 lutego 2020 roku w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.